Nasaal-Spirant-Gesett

De germaanschen Spraken üm dat 1 n. Chr.:
    Noordgermaansch
    Noordseegermaansch
    Weser-Rhiengermaansch
    Elvgermaansch
    Oostgermaansch

 Dat Nasaal-Spirant(en)-Gesett is in de histoorsche Spraakwetenschop een Luudgesett in den olen noordseegermaanschen Spraken binnen dat Westgermaansche (Ooldengelsch, Ooldfreesch, Ooldsassisch un deelwies Ooldnedderfranksch).

Översicht

De Luudwannel gellt för Vokalen na de Nasalen un denn een Frikativ (Spirant is een öller Uutdrück för Frikativ) in’n Oorwestgermaanschen keem, so as in den Kunsonantenkluusters -ns-, -mf- un -nþ-. De Nasaal is swunnen un het den Vokaal tovöör nasaal un lang maakt. De nasale Artikulatschoon vun den Vokaal is al fix verswunnen, weer lang lang noog präsent den Wannel vun /ɑː/ na /æː/ in’n Anglo-Freeschen aftowennen un is ook as Vokaalwannel, so as /ɑ̃ː/ to /oː/ as in *gans > gąs > gōs ‘Gans’ nableven.

Op den annern Siede het dat Ooldsassische den nasalen Kunsonant deelwies wedder herstellt un den Luudwannel torüügdreit. So is ooldsassisch fīf /fĩːf/ op Platt fiev bleven, anner Wöör so as mūth /mũːθ/ ‘Mund’ sünd in’n Middelsassischen wedder /mʊnd/ mit Nasaal worrn. Een paar Wöör kaamt je na Dialekt in Formen mit oder sünner Nasaal op, so us un uns oder Goos un Gans.

Bispelen

Dat Nasaal-Spirant-Gesett is to’n Bispeel bi den Pronomen us/uns in verscheden olen germaanschen Spraken to seen: gootsch, ooldhoogdüütsch un ooldnedderfranksch uns gegenöver ooldengelsch, ooldfreesch un ooldsassisch ūs.

Gootsch is ene oostgermaansche Spraak un bewaart mit Ooldhoogdüütsch un Ooldnedderfranksch tohoop de kunservative Form mit Nasaal. Dat /n/ is in Ooldengelschen, Ooldfreeschen un Ooldsassischen swunnen un het dat /u/ tovöör lang maakt. De Vöörgang is in allen noordseegermaanschen Spraken to seen un bedrippt dat Ooldhoogdüütsche so as ook dat Oost- un Noordgermaansche nich.

Evenso wannel sik:

• Oorgermaansch *tanþs > engelsch tooth, noordfreesch tôs, toss (man plattdüütsch Tahn, nedderlandsch, däänsch un sweedsch tand, hoogdüütsch Zahn, ieslandsch tönn).
• Oorgermaansch *anþeraz > engelsch other, ieslandsch aðrir, westfreesch oar, westflaamsch aajer, ooldsassisch ōðar, āthar (man plattdüütsch anner, hoogdüütsch/nedderlandsch ander [þ > d], ieslandsch: annað/annar/önnur, sweedsch annat/annan/andre/andra, däänsch anden/andet/andre).
• Oorgermaansch *gans > engelsch goose, westfreesch goes, guos, plattdüütsch Goos (man nedderlandsch gans, hoogdüütsch Gans).
• Oorgermaansch *fimf > engelsch five, westfreesch fiif, saterfreesch fieuw, nedderlandsch vijf, plattdüütsch fiew, fiev, fief (man hoogdüütsch fünf, ieslandsch fimm, däänsch and sweedsch fem).
• Oorgermaansch *samftō, -ijaz > engelsch soft, westfreesch sêft, plattdüütsch sacht, nedderlandsch zacht [ft > xt] (man hoogdüütsch sanft).

Literatuur

•   Rolf H. Bremmer: An Introduction to Old Frisian. History, Grammar, Reader, Glossary. John Benjamins Publishing, Amsterdam/Philadelphia 2009, ISBN 978-90-272-3255-7. 
• Thomas L. Markey: Germanic dialect grouping and the position of Ingvæonic. Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck, Innsbruck 1976, ISBN 3-85124-529-6. 
• Donald Ringe, Ann Taylor: The Development of Old English – A Linguistic History of English, vol. II. Oxford University Press, USA 2014. 
• Donald A. Ringe: From Proto-Indo-European to Proto-Germanic (= Linguistic history of English. Band 1). 2. Auflage. Oxford University Press, Oxford 2017, ISBN 978-0-19-955229-0.