Karl Zoeppritz
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Karl Zöppritz.
Karl Bernhard Zoeppritz (* 22. Oktober 1881 in Mergelstetten; † 20. Juli 1908) weer en düütschen Eerdwetenschoppler un Seismoloog.
Zoepprit studeer toeerst Geologie un noch en annert naturwetenschopplich Fack an de Universitäten München un Freiburg. Dor hett de 1905 sien Dokter maakt mit en geoloogsch Thema. En Johr later hett he in Karlsruhe dat Böverschoolmeesterexamen afleggt. Wiel sien Studium hett he aver woll Gefallen funnen an de Physik un sünenrs an de Eerdphysik, en Twieg vun de Forschen, de End vun’n 19. Johrhunnert eerst so recht togang keem un to de Tiet eenzig in Göttingen vun Emil Wiechert lehrt weer.
Zoeppritz kreget dat hen, en Assistentensteed ünner Wiechert to kriegen un güng na Göttingen. Dor hett sik denn vör allen mit opteken Signalen vun grote Eerdbeven ut de Tiet befaat. Een dorvun weer dat bekannte San Francisco Eerdbeven vun 1906. Op de Grundlaag vun Wiecherts theoretschen Arbeiden hett Zoeppritz Looptietkurven tohopenstellt, de beid tosamen 1907 publik maakt hebbt. De Kurven weern dorto dacht in Tokunft bi’t Klorkriegen un Künnig Warrn vun ünnerscheedlich Signalen, de in en Seismogramm vun Feernbeven to finnen sünd, to helpen.
En bedüdend Schritt na vöör’n bi dat Interpreteeren vun seismisch Bülgenphasen weer de Beobachten vun (mehrfach) Reflekschonen an de Eerdbavenflach un vun konverteert Bülgentöög. Zoeppritz hett sik ok veel mit de Stärk – also mit dat Amplitudenverhollen – vun seismische Bülgen, de binnen de Eer in Afhangigkeit vun den Infallswinkel op en Grenzflach opdrapen deen, rümslahn. Dorut hett he de mathematisch Formel rutfunnen, de vundaag in de Seismologie to’n Utreken vun de Amplituden bruukt warrt un na em as Zoeppritz-Glieken nöömt sünd. In sien letzte Forschen ledd he dorut de Reflekschoons- un Transmissionskoeffizienten för reflekteerte un refrakteerte seismische Bülgen af.
Karl Zoeppritz is 1908 in’t Öller vun blots 26 Johren doodbleven. He harr sik den vöherigen Winter en Krankheit totogen, en Johr nadem he sien Fro Elisabeth Ganz heiraad harr. Veele vun sien Arbeiden weern to noch gor nich publizeert. Dat hett Wiechert mit de anneren Kollegen Ludwig Geiger un Beno Gutenberg in Göttingen övernahmen. De övermatig Wietsicht un sien gau Opfaten vun den jungen Wetenschoppler weer för de Düütsche Eerdphysikalsche Sellschop (DGG) Grund noog, na em den 2003 to’n eersten mol verlehten Karl-Zoeppritz-Pries to nöömen. Dormit warrt sietdem junge Nawasswetenschopplers uttekend, de in de Eerdphysik al sünners wat toweeg brocht hebbt.
Publikatschonen (all’ns op hoochdüütsch)[ännern | Bornkood ännern]
- Geologische Untersuchungen im Oberengadin zwischen Albulapass und Livigno. Inaugural-Dissertation, Universität Freiburg, 68pp, 1906.
- Über Erdbebenwellen II. Laufzeitkurven. Nachrichten der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Mathematisch-Physikalische Klasse, 529-549, 1907.
- mit Geiger, Ludwig: Über Erdbebenwellen III. Berechnung von Weg und Geschwindigkeit der Vorläufer. Die Poissonsche Konstante im Erdinnern. Nachrichten der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Mathematisch-Physikalische Klasse, 400-428, 1909.
- mit Geiger, Ludwig und Gutenberg, Beno: Über Erdbebenwellen V. Konstitution des Erdinnern, erschlossen aus dem Bodenverrückungsverhalten der einmal reflektierten zu den direkten longitudinalen Erdbebenwellen, und einige andere Beobachtungen über Erdbebenwellen. Nachrichten der Königlichen Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen. Mathematisch-Physikalische Klasse, 121-206, 1912.
- Erdbebenwellen VII. Über Reflexion und Durchgang seismischer Wellen durch Unstetigkeitsflächen. Nachrichten der Königlichen Gesellschaft, 1919