Johannes Gillhoff

Johannes Heinrich Carl Christian Gillhoff (* 24. Mai 1861 in Glaisin; † 16. Januar 1930 in Parchen) wier en dütsche Schaulmeister un en hog- un plattdütsche Schriewer.
Läwen
[ännern | Bornkood ännern]
Johannes Gillhoff wier de Soehn von Gottlieb Gillhoff un sien Fruug Helmine, buren as Martens. Hei begünn nådem hei dei Präparandenanstalt afslåten het, 1876 so as sien Vadder as Schaulmeister in Tewswoos, Spornitz un Parchen tau arbeiden. 1881 sloot hei dat Lihrerseminar in Niekloster af un 1896 dat Lihrerexamen in Swerin. Denn måk hei 1899 dat Rektoråtsexamen. Von 1903 an wier hei in’ preußischen Schauldeinst. Korte Tied ünnerricht hei in Merseburg, Erfurt, Elsterwerda un Halverstidde, 1907 het hei sik in Genthin dållåten.
Johannes Gillhoff reis väl dör Dütschland, de Swiez, Italien, Norwegen un Dänmark un begünn 1888 mit dat Sammeln von plattdütsch Seggwiesen. An de 4000 plattdütsche Utdrück un Seggwiesen sammel hei binnen en Johr un bröcht sei in en Parchener Schaulbericht rut. Vier Johr tauvör is de Schaulmeister Richard Vosslo, låter dei bekanntste Volkskunnige von Mäkelborg, in Woren mit dat Sammeln anfungen. Tüschen Gillhoff un Wossidlo keem dat tau en engen Kontakt. Gillhoff het den Kontakt man afbråken, as Wossidlo em beed, dat he sien sammelt Wark övergeven soll. Gillhoff brocht sien Resultat 1892 in den Mecklenburgischen Volksrätseln ruut. Dat Bauk vereint 931 Radels mit Varianten, dei Gillhoff in verscheiden Themen updeel. 1897 keem Vossll sien sammelt Radels rut. Gillhoff sien Bauk is denn vergäten worden un hei wenn sik dei Literatur tau 1917 bröcht hei sien Breiwromån Jürnjakob Swehn, der Amerikafahrer ruut, de sik mit Mäkelborgsch Utwannerers befåt.
1924 güng Gillhoff in Penschoon un keem nå Mäkelborg trügg. In den Johren 1925 bet 1930 geew Gillhoff in Ludwigslust de Mecklenburgischen Monatshefte ruut. Hei bleew mit 68 Johren up den 16. Januar 1930 in Parchen dod.
Jürnjakob Swehn, der Amerikafahrer
[ännern | Bornkood ännern]Dat Bauk keem 1917 dat ierst mål rut un is in den 1920-er un 1930-er Johren väl nådruckt worden. Johannes Gillhoff bröcht in dat Bauk dei Breiw von en Daglöhner, dei 1868 von Mäkelborg nå Amerika utwannert is. Dei Figur het en real Vörbild, Carl Wiedow (1847–1913), dei von von Amerika Breiw an sienen ollen Schaulmeister, Gillhoff sien Vadder, schreew. De Text beschrewen de Oewerfohrt un dei Ankumstt in Amerika, dei harde Anfang as „farmhand“, dei Treck nå Iowa, wo Swehn en egen Familie un Farm grünn, Land köff un Wollstand opbugen konn.
Dortau vertellt dei Breiwen von dei dütsch Schaul, dei Swehn mituprichten hülp un dei Kirch åhn Paster. Dei Breiw sünd spontan un meist tau’n Smustern schräwen, vull mit Seggwiesen un Bibelzitåten, dei dei Begäwenheiden kommentieren; en Deil is ok up Platt schräwen.
1952 keem bi’n NWDR ünner dei Regie von Hans Freundt dat Wark as Hürspäl rut.
Johannes-Gillhoff-Literaturpries
[ännern | Bornkood ännern]Mit dei 1978 begrünnt Johannes-Gillhoff-Literaturpries tekent dei Johannes Gillhoff Sellschop jeed Johr besünner Verdeinst in plattdütsche Literatur, Literaturwätenschop un Plubizistik uut.
Wark
[ännern | Bornkood ännern]- 1892: Mecklenburgische Volksrätsel.
- 1905: Bilder aus dem Dorfleben.
- 1917: Jürnjakob Swehn, der Amerikafahrer. Berlin, Dom-Verlag, 1917 (Nieuplag’: Verlag BS, Rostock 2006, ISBN 3-89954-219-3)
- 1925 bis 1930: Mecklenburgische Monatshefte (Rutgäwer)