Jüten

Dat kimbersche Halveiland

De Jüten (latiensch Eutii, Euthiones, ooldnoordsch Jótar, ooldengelsch Yte, Eotas) weren een germaanschen Stamm up dat Halveiland Jüütland.

Historie

Na Pontus Fahlbeck schullen de Jüten mit den noordgermaanschen Gauten verwandt sien.

De Volkstamm is sachtens de glieke as de Eudosen in röömschen Borns. Na düssen Borns hebbt de Eudosen wal üm 480 an de kaukasischen Küst leevt un sünd sachtens mit de Herulers daar hen to trocken. Tohoop mit den Krimgoten (Tetraxiten in röömschen Borns) schullen se denn wieder na de Kaukasus hen trocken ween.

As de överigen Jüten mit den Fresen, Angeln un Sassen na Britannien trocken weren, kemen in dat 5. Jaarhunnderd noordgermaansche Dänen in dat Rebeed. De överigen Jüten vermenegeleren sik mit de Dänen un leten sik op dat hüdige jüütsche Halveiland bet an de Eider in dat hüdige Sleswig-Holsteen daal.

Tohoop mit Angeln, Fresen un Sassen maken de Jüten bi de Landnaam in Britannien mit. Eer Spraak naam tohoop mit dat Angelsch, Freesche un Sassische Inflood op de angelsassische Spraak, de uut den Spraakvarietäten vun all düssen Stämmen op dat britsche Eiland opkeem. De Jüten leten sik besünners in Kent un de Isle of Wight daal.

Woordafkumst

Dat Wood Jüüt (Adjektiv jüütsch) betekent vundaag’ de Lüüd’, de op dat Halveiland Jüütland leevt (däänsch jyde, jysk, öller ook jydsk). De Lüüd’, de vundaag’ op dat Halveiland leevt un den ole Stamm beter to ünnerscheden, kann een ook Jüütlänner un jüütlandsch för de Lüüd’ hüüdtodag seggen. As ene Spraak oder enen Dialekt betekent Jüütsch man jümmers de modernen dännschen Dialekten in dat Rebeed un nich de ole jüütsche Stammsspraak.

Legenn

Welk Lüüd’ sünd sik vermoden dat Jüten un de olen germaanschen Jöten, de Hünen in de ooldnoordsche Edda, tohoophangt.

Literatuur

• Martin Eggers, Nis Hardt, Günter Neumann: Jüten. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Band 16, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2000, ISBN 3-11-016782-4, S. 92–100.
• Günter Neumann: Eutii, Eucii. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Band 8, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1994, ISBN 3-11-013188-9, S. 19 f.
• Günter Neumann: Eudusii. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde (RGA). 2. Band 7, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1989, ISBN 3-11-011445-3, S. 617–620.