Eidersteder Freesch

Eidersteder Freesch
Snackt in	Hartogdom Sleswig
Sprecher	uutstorven
Klassifikatschoon	Germaansch Westgermaansch Noordfreesch Eidersteedsch

De noordfreeschen Dialekt mit dat Eidersteder Freesch as uutstorven (†) intekent

Dat Eidersteder Freesch weer een noordfreeschen Dialekt, de bet in dat 18. Jaarhunnerd op dat sleswigsche Halveiland Eidersteed snackt worrn is.

Dat Eidersteder Freesch keem mit de eersten Fresen üm 800 op de dree Eilannen Holm, Everschop un Hever, de later to dat Halveiland Eidersteed tohoopwussen. Hier seten se sik langs de Eidermünn un daal. Later sedeln se ook in den Eidersteder Maschen.

De Dialekt weer de süüdlichste noordfreesche Dialekt. In’n Westen grenz de Dialekt an dat Däänsche, in’n Noorden an dat Südergoesharder Freesch un in’n Süden an dat Plattdüütsche.

In de fröhen Neetied begünn Plattdüütsch de freesche Spraak op Eidersteed to verdrängen. So schreev de Eidersteder Chronsit Peter Sax 1639: „Die friesische Sprache ist noch übrig […] “ (De freesche Spraak is noch över) Ook noch 1752 vertell de Geograaf Anton Friedrich Büsching, dat op Eidersteed freesch spraken warrt. Doch al 1770 bericht Johannes Nikolaus Tetens: „Die jetzigen Eyderstedter sind ein vermischtes Volk. Der alte Stamm ist friesisch, aber es sind so viele fremde Reiser aus Holland, und sonst ihm eingepfropft, dass jener nicht mehr kenntlich ist. die friesische Sprache ist ganz aus dem Lande weg […]“. Anners as de Harden in’n nöördlichen Deel vun Noordfreesland, stünn Eidersteed good daar un weer so veel starker na Süüd to un na dat Plattdüütsch hen uutricht. Middelsassisch weer ook al sied dat late Middelöller de Spraak för Amtssaken. In dat 16. Jaarhunnerd wannern baven to ook veel Nedderlanners op dat Halveiland. Op’t langste kunn sik Freesch gans in’n Westen vun Eidersteed holen.

Binnen dat Noordfreesch tellt de Eidersteder Dialekt wall eer to de Eilandnoordfreeschen Dialekten, de op de eersten Inwanneres üm 800 torügggaat. De fastlandnoordfreeschen Dialekten gaat annersieds op later Inwanneres torügg. Seker is dat man nich, denn dat Eidersteder Fressch wiest ook Kennteken, de eer mit den fastlandnoordfreeschen Dialekten in de Naverschop övereenkaamt. Dat Eidersteder Freesch is vundaag meist alleen uut freeschen Wöör in middelsassischen Texten un uut Oordsnamen op Eidersteed bekannt. In dat Plattdüütsch op Eidersteed finnt sik ook een paar Reliktwöör. Anners sünd kene literarschen Borns nableven.

Literatuur

• Dietrich Hofmann: Zum Eiderstedter Friesisch. In: Niederdeutsche Mitteilungen. Band 14, S. 59–68.
• Ove Rogby: Niederdeutsch auf friesischem Substrat. Die Mundart von Westerhever in Eiderstedt (Schleswig-Holstein). Die starktonigen Vokale und die Diphthonge (= Acta Universitatis Upsaliensis. Studia Germanistica Upsaliensia. Band 5). Almquist & Wiksell, Uppsala 1967.
• Nils Århammar: Das Nordfriesische im Sprachkontakt (unter Einschluß der nordfriesischen Lexikologie). In: Horst Haider Munske (Ruutgever): Handbuch des Friesischen / Handbook of Frisian Studies. Tübingen 2001, ISBN 3-484-73048-X, S. 328 f.