Öömrang
| Öömrang Amring, Amrumer Freesch | ||
|---|---|---|
|
Snackt in |
 Düütschland
| |
| Sprecher | 500 | |
| Klassifikatschoon |
| |
| Spraakkoods | ||
| ISO 639-3 |
frr | |
Öömrang, ook Amring oder Amrumer Freesch, is de noordfreesche Dialekt, den an de 600 Lüüd op dat noordfreesche Waddeneiland Amrum snackt. Mit dat eng verwandte Fering billt de Dialekt ene mang den tein noordfreeschen Dialektgruppen un tellt to dat Eilandnoordfreesche.
Klassifikatschoon
[ännern | Bornkood ännern]Öömrang is een noordfreeschen Dialekt, de mit dat Fering, de Dialektgrupp Fering-Öömrang billt, wat ene van den tein noordfreeschen Dialektgruppen is. Mang den Noordfreeschen tellt Öömrang mit Fering un Sölring to dat Eilandfreesch, dat den Fastlandfreesch so Mooring gegenöver steit.
Wieder verwandt is Öömrang so mit de anner freeschen Spraken, so as Saterlandsch un Westfreesch. Freesch un Engelsch verbinnt verscheden Innovatschonen, so dat se faken to de anglo-freeschen Spraken tohooopfaat warrt. Engelsch un Freesch höört wedderüm bi de noordseegermaansche Grupp binnen dat Westgermaansche too. As westgermaansche Spraak is Öömrang ook wedder verwandt mit allen germaanschen Spraken, de wedderrüm de indoruopääsche Spraakfamilie tellt.
Schrievwies
[ännern | Bornkood ännern]Öömrang bruukt dat latiensche Alphabeet un vundaag meist de noordfreesche Eenheidsschrievwies, de na den tweden Weltkrieg för meist alle noordfreeschen Dialekten begäng worrn is. Anners as de meisten plattdüütschen Schrievwiesen, so as de Schrievwies na Sass, oder de nedderlandsche Orthografie bruukt de noordfreesche Eenheidsschrievwies in allen Positschonen eenfache Vokaalteken för korte Vokalen un allerwegens dubbelt schreven Vokalen för lange Vokalen.
Bispeel
[ännern | Bornkood ännern]De Text uut ene Strooph vun dat Amrumer Heimatleed Min öömrang Lun.
| Dü min tüs min öömrang lun,
leewen mei din aard bestun! Wat a feedern üs ferareft, läät's dach sä, dat det ei stareft! Jääw wi't ap, det wiar en skun, leew haa'k di, min öömrang lun |
Du mien Tohuus mien Amrumer Land,
leven mag dien Aard bestaan! Wat de Vaders us verarvet, laat et doch seen, dat et nich starvet! Geevt wi’t op, dat weer een Schann, Leev hebb’k di, mien Amrumer Land. |
|---|
Literatuur
[ännern | Bornkood ännern]- Nils Århammar: Die Amringer Sprache. Die Amringer Literatur uun: Margot un Nico Hansen: Amrum – Geschichte und Gestalt einer Insel, Hansen & Hansen, Itzhoe 1964.
- Ommo Wilts: Wurdenbuk för Feer an Oomram, Quedens, Noorddörp op Amrum, 1986.
- Reinhard Jannen: Deutsch-friesische Wörterliste deutsch-öömrang, Manuskript, 1991-1992.
- Ommo Wilts: Friesische Formenlehre in Tabellen III Amrum, Matthiesen, Husum1995.
- Nordfriesische Wörterbuchstelle: Fering-Öömrang Wurdenbuk, Wachholtz, Niemünster 2002.
- Ommo Wilts: Wörterbuch Deutsch-Föhrer Friesisch, 468 S., Quedens, Amrum, 2011.
- Ommo Wilts: Wörterbuch Deutsch-Amrumer Friesisch, 400 S., Quedens, Amrum, 2020.
- Volkert F. Faltings, Reinhard Jannen: Nei Fering-Öömrang Wurdenbuk. Husum Druck. Husum 2023.
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]- Höövdsied op Öömrang in de noordfreesche Wikipedia