Süderelv

Koort von de Nedderelv von 1650

De Süderelv is een von de twee groten Strööm von dat Binnendelta von de Elv bi Hamborg. De twete Stroom is de Noorderelv. Dör Waterboarbeiden hett de Süderelv sik temlich dull verännert. Vondaag reckt se von de Stroomkilometers 609 bet 626. Jüst as de ganze Nedderelv warkt sik ok in de Süderelv de Tieden ut. De Süderelv is en Bundswaterstraat, för de de Stadt Hamborg tostännig is.

Blangen de Hambörger Süderelv gifft dat ok noch annere Elvarms, de Süderelv nöömt warrt: Bützfleter Süderelv, Barnkroger Süderelv un Wischhobener Süderelv. De Ole Süderelv weer fröher Deel von de Hambörger Süderelv.

Verloop

Bi Stroomkilometer 609 an de Bunthüser Spitz deelt sik de Elv in Süderelv un Noorderelv. De Noorderelv knickt na Noorden af un de Süderelv geiht na Noordwesten. Dat Land twüschen de beiden Arms billt dat Eiland Willemsborg (Moorwarder). Bet Stroomkilometer 611 is de Süderelv ok noch de Landsgrenz von Hamborg na Neddersassen. Bi Stroomkilometer 613 geiht de Autobahn 1 mit de Autobahnbrügg Moorwarder över de Süderelv. Bi Stroomkilometer 615 gaht denn de Brüggen von de Bahnlien Hannover-Hamborg, de Europabrügg (Deel von de A 253), de Brügg von’n 17. Juni (de de Hannöversche Straat in Horborg mit’n König-Georg-Diek in Willemsborg verbinnen deit) un de ole Horborger Elvbrügg (blots för Lüüd to Foot oder op’t Fohrrad, von de Nartenstraat na’n König-Georg-Diek) över de Süderelv. Na’n Ingang na’n Reiherstieg knickt de Stroom nu bilütten na Noorden af. Bi Stroomkilometer 618 löppt de Kattwyk-Brügg över de Süderelv, de von Moorborg na Willemsborg geiht. Nu geiht de Süderelv bi Stroomkilometer 621 in’n Köhlbrand över, de stracks na Noorden löppt un na 4,5 km in de Noorderelv münnt. An dat linke Över liggt dat Containerterminal Oolwarder.

Historie

Fröher weer de Verloop von de Süderelv von de Bunthüser Spitz bet op de Höögd von de hüdige Kattwykbrügg groff desülve as vondaag. Von dor güng de Süderelv aver na Westen twüschen Moorborg un Oolwarder langs. Bi Francop (op dat linke Över) möök se en Bagen na Noorden un denn wedder na Westen un güng denn in’n Süden von Finkwarder langs. De Münn in de Noorderelv weer dor, wo nu dat Möhlenbarger Lock is.

Dissen Deel von de Süderelv hebbt se in de Tied na de Stormflood 1962 bet 1967 dichtmaakt un Finkwarder, Oolwarder un Waltershoff höger indiekt. Dat sünd von de Tied an denn ok keen Eilannen mehr wesen. De afsneden Süderelv is denn jümmer mehr versannt. Ok dat annere Enn is dör de Straat von Cranz na Neefeld un de Lannbahn von’n Flegerplatz Finkwarder vondaag kumplett dicht.

De Süderelv weer jümmer (un ok vondaag noch) de Deel von de Elv, dör den de gröttste Deel von dat Water dörflaten is. Hamborg, dat an de Noorderelv liggen dee, harr aver al 1359 von Kaiser Karl IV. dat Stapelrecht tokennt kregen. Dorüm dee Hamborg all Scheep dwingen, dat se dör de Noorderelv fohrt un nich op de Süderelv buten üm Hamborg rüm. In dat 16. Johrhunnert hebbt de Städer Horborg, Stood, Buxthu un Lümborg Hamborg vör dat Rieksgericht anklaagt, dat se de den Weg över de Süderelv verlöven schullen. Aver Hamborg hett Recht kregen un dröff wieder all Scheep dör de Noorderelv dwingen.

Dör dat Indieken von de Veerlannen un Maschlannen, dör dat Begradigen von de Elv 1570 bi Spadenland un dat Dörsteken von’n Grasbrook 1604 hett Hamborg wieder versöcht, dat mehr Water över de Noorderelv flütt. 1878 hett Hamborg de Noorderelv noch wedder begradigt, as se Kaltehofe von de Peut aftrennt hebbt.

Eerst mit de Köhlbrandverdrääg un besünners den drüdden Köhlbrandverdrag von’n 14. November 1908 hebbt sik Prüßen un Hamborg dor op eenigt, dat in Tokumst dat Water jümmer 50:50 dör Süderelv un Noorderelv flütt. Dorto schull ünner annern de Bunthüser Spitz 400 m länger maakt warrn. Liekers flütt bet vondaag de gröttere Deel Water (55:45) dör de Süderelv.