Protoplasma

Vun Wikipedia

Protoplasma (gr. proton: dat Eerste, plasma: dat Formte) is en Beteken för de binnere sol- oder geloordige fletige Masse vun all leven Zellen mitsams den Zellkarn. De Begreep is hüüt nich mehr begäng un warrt deelwies nich eenheitlich bruukt. Inföhrt worrn is de Begreep 1839 vun Jan Evangelista Purkyně in en Vördrag to de „primitive Mateer in de Blasen (Zellen) vun’n Embryonalkörper vun Planten un Deerten“. Annere Begrepen, de vun Purkyně mit glieke Bedüden bruukt worrn sünd, weern „Cambium“ un „Sarkode“, de Félix Dujardin 1835 för de Eenzellers (Rhizopoden) inföhrt hett.

Na de Ansicht vun de Vitalisten schüll in’t Protoplasma – anlehnt an de kathoolsche Liturgie, de Adam den „Protoplastus“ nöömt – en Levenskraft (vis vitalis) binnensteken, wat dat Leevwesens överhaupt eerst to Leevwesens maakt. As nu aver Weten över de Tosamensetten vun’t Protoplasma sammelt, en vis vitalis aver nich funnen worrn is un ok nich nödig weer, üm de Funkschoon vun de Zellen to verkloren, hett Albert von Kölliker den Begreep Cytoplasma to’n Beschrieven vun den Stoff binnen de Zellen bruukt, man ahn den Zellkarn dor binnen.

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

  • Begreep Protoplasma In: Herder-Lexikon der Biologie. Spektrum Akademischer Verlag GmbH, Heidelberg 2003. ISBN 3-8274-0354-5
  • Ernst Mayr: Das ist Biologie - Die Wissenschaft des Lebens, Spektrum Akademischer Verlag Heidelberg Berlin, 2000, ISBN 3-8274-1015-0; vör allen S. 29 ff.

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

  • Meyers Konversationslexikon, Autorenkollektiv, Verlag des Bibliographischen Instituts, Leipzig un Wien, Veerte Oplaag, 1885-1892, Band 13, Seite 422 f. Online version
  • Bericht in "Die Zeit" vun 1986 över de Historie vun’n Begreep Protoplasma hier.