Karl Marx

Vun Wikipedia

Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Karl Marx (Mehrdüdig Begreep).

Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.
Karl Marx

Karl Marx (* 15. Mai 1818 in Trier; † 14. März 1883 in London) weer de Begrünner van den wetenschaplichen Sozialismus.

Karl Marx stamm ut ene jüüdsche Familie, de na den Protestantismus övertreden weer. Na siene Schooltiet studeer Marx Philosophie un Geschichte, wurr Journalist un stund ene liberale Tietschrift in Köln vör. Wiel he „staatsfeendliche“ Artikels schreven harr, verhung de preußische Regeren en Schrievverbott över em. He gung darum na Paris un laterhen na Brüssel, woneem he tosamen mit Friedrich Engels dat „Kommunistische Manifest“ verfaat. Letzenns gung he na London un leev dar in tämlich eenfache Umstännen. In London schreev he sien Hööftwark „Das Kapital“, dat to'n Deel eerst 1883 na sienen Doot van Engels rutgeven wurr.

Marx forsch na de Uursaken van den sozialen Wannel, den he in siene Tiet beleven de. He meen, dat de ganze geschichtliche Afloop so kamen weer, wiel de Produkschoonswies van de Minschen sik totaal verännert harr. He seeg, dat dat mit ümmer mehr Updelen van de Arbeit in de Industrie so wiet kamen weer, dat de Minschen över dat, wat se herstellt, ümmer weniger verfögen köönt. Se weern nich mehr eens un tofreden mit de Arbeit. Se geev nich mehr her as blot den schragen Lohn.

Marx schreev: „In Manufakturen un Handwark bedeent sik de Arbeider mit dat Warktüüg, in de Fabriken deent he de Maschinen.“ Dat weer na sien Upfaten blots so to ännern, dat de Arbeiders dat Verfögen över de Produkschoonsmiddel (Maschinen, Fabriken, Bedrieve) sülvst in Besitt nehmen un gemeensaam de Göder herstelln, de se för nödig hooln.„Proletariers in all Länner, verenigt jo!“, dat weer de Parool ut dat „Kommunistische Manifest“. Warum disse Uproop an de Arbeiders? Marx seeg, dat dör de verännerte Arbeitswelt grote Gegensätze twüschen de Besitters un de afhängigen Volksschichten upkamen weern, de letzenns up enen Klassenkamp henutlepen.

Na Marx sien Menen har dat Upstiegen van dat Börgerdoom (de Bourgeoisie) de Arbeiders to Proletariers maakt. To de Bourgeoisie tell he all, de Kapital harrn, mit dat se Fabriken boon oder Hannel drieven kunnen. Proletarier weern all, de sünst nix besitt as ehre Arbeitskraft. Disse eenzigen Besitt mööt se stännig an de Kaptalisten verköpen, dat se sik man jüst even ehren Levensunnerholt verdeent.

Na de Lehr van Marx weert de Kaptalisten ümmer rieker un mächtiger wiel se dör de Arbeit van de Arbeiders ümmer mehr Kaptaal anhüpen köönt, mit dat se noch mehr Fabriken boot. De Grootbedrieven nehmt to un de Handwarkers un lütten Unnernehmers köönt mit ehr nich konkurreren. De Proletariers weert noch afhängiger, wiel dör dat Verbetern van de Maschinen ümmer weniger Arbeiders nödig sünd. Wenn nu de Kaptalisten mehr Waren herstellt as dat Volk köpen kann, kummt dat to ene Weertschapskries, to en "Överprodukschoonskries". För Waren kann denn nich mehr de reelle Pries innahmen weern.

Marx weer darvan övertüügt, dat in'n Kaptalismus ene Kries na de annere keem un so de Kaptalisten dwingt, de Löhne to körten oder de Arbeiders ruttosmieten. So kunn he vörutseggen, dat dat de Arbeiders bold noch slechten gahn de. Wenn de Arbeiders sik dat bewusst weern un sik tosamnsloten, denn kunnen se, so meen he, in ene proletarische Revolutschoon de Herrschap van de Bourgeoisie störten un sülvst över de Produkschoonsmiddel verfögen. Wenn dat denn in dat "Diktat van dat Proletariat" letzenns nich mehr um Profit gung, man blots noch um dat, wat för all nödig is, denn schull dat kiene Klassen un kienen Klassenkamp mehr geven.

Mit dat Bild, wat Marx van de Tokumst in de Arbeitswelt harr, is de wetenschapliche Sozialismus begrünnt wuurn. De Diskuschoon daröver is in över hunnert Jahren ümmer noch nich toenn gahn, ganz in'n Gegendeel: vele ne'e Gedanken un Probleme sünd dartokamen, un de Naam Marx warrt in de Geschichte ganz seker för ümmer enen fasten Platz innehmen.

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Karl Marx. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Karl Marx (op hoochdüütsch).

Borns[ännern | Bornkood ännern]

  1. Een Speukels geiht üm? in Neues Deutschland afropen an’n 1. September 2012
  2. Henwies to’t Rutkamen in junge Welt vun’n 27. August 2012 afropen an’n 1. September 2012