Intensität (Seismologie)
De Intensität is en Maat dorför, wo stark en Eerdbeven wesen is. In’n Gegendeel to de Magnitude, de ut de Opteken vun Seismometers bestimmt warrt un för jeed Eerdbeven jümmer nipp un nau een Weert op en Manitudenskala hett, beschrifft de Intensität de Utwirken, de en Eerdbeven op de Landschop, de Minschen un de Bowarken hett. Dat ümfaat Utwirken, de ok ahn Instrumenten wohrnahmen warrt (Makroseismik). Afhangig vun’n Afstand to den Eerdbevenheerd un vun de öörtlichen Bedingen un Strukturen ännert sik de Intensität vun en Beven mit den Oort.
Historie[ännern | Bornkood ännern]
Fröhe Versöken to’n Indeelen vun Eerdbeven weern de Warken vun Pompeo Schiantarelli ut dat Johr 1783, de blangen tallrieke Biller vun’n Schaden dör dat Messina-Eerdbeven vun 1783 ok en Koort vun de Utwirken vun dat Beven tekent hett, as ok vun Domenico Pignatoro ut dat Johr 1788, de en Intensitätsskala mit fief Stopen to’n Beschrieven vun dat glieke Beven opstellt hett. En annere Skala, de aver jüst so wenig verbreedt weer, weer de vun P.N.C. Egen, de 1828 de Utwirkung vun en Beven in Belgien beschreven hett.
De eerste Intensitätenskala, de allgemeen bruukt worrn is, weer de Rossi-Forel-Skala (RF), de na Publikatschonen vun 1874 un 1881, in’t Johr 1883 in ehr letzte Faten rutbröcht worrn is. Wegen de annern Ümstännen in Japan, hett de japaansche Forscher Fusakichi Ōmori in’t Johr 1900 de Ōmoriskala publizeert, wiel Giuseppe Mercalli twee Johren later de eerste Faten vun sien egene Mercalliskala utklamüstert hett. Op Grundlaag vun disse Skala geev dat in de Johrteihnten dorna verschedene överarbeite un wieter entwickelte Faten as de Mercalli-Cancani-Skala und die Mercalli-Cancani-Sieberg-Skala (MC-S) ut de Johren 1912 un 1923.
H. O. Wood un Frank Neumann hebbt 1931 de Mercalli-Cancani-Sieberg-Skala in de engelschen Spraak översett un nömen ehr denn Mercalli-Wood-Neuman-Skala (MWN), ahn dat se groot wat doran ännert hebbt. Disse Skala warrt in de USA ok vundaag noch ünner de Beteken Modified Mercalli Scale (Modifizeerte Mercalliskala, MM-S) insett. Charles Francis Richter hett de Mercalli-Cancani-Sieberg-Skala in’t Johr 1956 stark överarbeit un beteken ehr denn jüst so as Modifizeerte Mercalliskala, aver mit den Tosatz vun dat Johr (MM-56). De Japan Meteorological Agency (JMA) hett 1951 op Grundlaag vun de Ōmoriskala de JMA-Skala utklamüstert, de vundaag noch in Japan un vun’t Central Weather Bureau (CWB) in Taiwan bruukt warrt.
Anpasst an de Bedingen in’t Land, weer 1953 vun Sergei Medwedew in de UdSSR de na em nöömte Medwedewskala entwickelt. Op ehr Grundlaag weer 1975 vun’t Staatskomitee för Bowesen vun de UdSSR de GEOFIAN-Skala publizeert. In’t Johr 1964 al hebbt Sergei Medwedew, Wilhelm Sponheuer un Vít Kárník op Grundlaag vun de Medwedewskala as ok vun MM-S un MM-56 de Medwedew-Sponheuer-Kárník-Skala (MSK-64) rutbröcht, de mehr as 25 Johren lang wiet verbreedt worrn is. Se weer Anfang vun de 1990er Johren wieter entwickelt to de Europääschen Makroseismischen Skala (EMS-98), de 1998 in ehr hüütige Faten beslaten worrn is.
Siet 1999 weer vun de International Union for Quaternary Research (INQUA) noch en Skala utarbeit, de nich op den Schaden an Bowarken un Utwirkungen op de Minschen baseert, man alleen de Utwirkungen op de Ümwelt as Maat to’n Indeelen vun Eerdbeven nimmt. En eerste Faten dorvun is 2003 ünner de Beteken INQUA-Skala (INQUA-Scale) rutkamen, de letzte Faten weer 2007 ünner den Naam ESI-Skala (Environmental Seismic Intensity Scale, ESI 2007) publiek maakt.