Döntje
Döntje (Artikel is mask. de or neutr. dat) , up Westfäälsch un Oostfäälsch ok Dönekes, Döneken or Döönken is ene sünnerliche Aard van lüttjen, gans korten Vertellseln, de et up düüse Wies’ blot in’t Plattdüütsche gifft. En Döntje is en meesttieds blied un fideel Stückje to’n Högen un Smuustern, dat en mündlik navertellt. Dat kann en fiktivet Vertellstück ween, dat sik en utklamüsert het or ok van wat Realen vertellen, dat en lustig or snaaksch in sien Alldag beleev. An’t Enne van en Döntje kümmt, as ok bi en Witz, wat, dat en sik nich weer verwachten wesen un dat faken en beten afsünnerlik leet. Dat sorgt ok för Döntjes jümehr lustige Aard un Humor.
Schrievers, as Eduard Edert, bröchen männich een Döntje, de veel bekennt is, to Book. Wenn ok mennje Döntjes to Book nahmen sind, is wol liekers dat Münlike de beste Manier to’n Upseggen van Döntjes.
Etymologie[ännern | Bornkood ännern]
Dat Woord Döntje kümmt dat middelsassische doon or done af. Up Platt kann man dat mit Melodie, Wies’ or Musikstück översetten, heet aver egentlich Toon / Doon.[1] Denn peck en an dat Woord doon dat Diminutiv-Anbacksel -tje achteran. Dat heet, en Döntje is en lüttje Wies’ or Melodie.
Sammeln[ännern | Bornkood ännern]
Vele Döntjes spinnt Lüde jümmers wedder up’t Nie’e ut. Man dat gifft ok Döntjes de för allerhand Lüde, gans bekennt un künnig sind. Un wieder un wieder vertellt worrn. In dat 20. Johrhunnert geev dat Schriever as Eduard Edert, de vele Döntjes sammel un as Böker rutbröch. Ok Schrievers as Hinrich Kruse, Heinrich Schmidt-Barrien or Dierk Puls nöhmen mennje Döntjes to Book.
Literatuur[ännern | Bornkood ännern]
(Utwahl)
- Eduard Edert: Dat harr noch leeger warrn kunnt. Sleswig-Holsteen. Humor. 1992 (19. Upl.)
- Hinrich Kruse: Dar hett en Uul seten. Plattdüütsche Döntjes. 1983
- Hinrich Kruse: Wat sik dat Volk vertellt. Nedderdüütsche Volksgeschichten. 1953
- Friedrich Ernst Peters erzählt Döntjes. Potsdam: Universitätsverlag Potsdam, 2013
- Dierk Puls: Is ja rein to doll. 1975
- Dierk Puls: Dierk Puls vertellt lüttje Döntjes vun Flensborg bit Hamborg. 1978
- Heinrich Schmidt-Barrien: Werkausgabe: 8. Geschichten und Döntjes. 1984
- Fritz Specht: Niederdeutsche Scherze. 1929